Vì sao với tôi con gà lại quan trọng đến thế
Được rồi, giờ bạn đã biết tôi là một người vẽ tranh biếm họa. Và tôi nghĩ là mình khá giỏi ở khoản ấy. Nhưng dẫu tôi có giỏi đến mức nào, những bức vẽ của tôi cũng không bao giờ thay thế được thức ăn hay tiền bạc, Tôi ước gì mình có thể vẽ bánh mì phết bơ lạc lẫn mứt, hoặc một nắm tiền hai mươi đô rồi hóa phép thế nào đó biến chúng thành thật. Nhưng tôi không thể làm như thế. Không ai có thể làm được điều đó, kể cả nhà ảo thuật đói nhất trên đời này.
Tôi ước gì mình có phép thuật, nhưng thực chất tôi chỉ là một thằng bé da đỏ nghèo rớt mùng tơi sống cùng với gia đình nghèo rớt mùng tơi của nó tại vùng Anh Điêng Spokane nghèo rớt mùng tơi.
Bạn có biết khi nghèo thì điều gì là tồi tệ nhất không? Ồ, có thể bạn đã tính nhầm và bạn cho rằng:
Nghèo đói = tủ lạnh rỗng + cái bụng rỗng
Tất nhiên, thỉnh thoảng gia đình tôi thiếu mất một bữa ăn, và ngủ là thứ duy nhất chúng tôi có cho bữa tối, nhưng tôi biết rằng không sớm thì muộn bố mẹ tôi sẽ xộc vào nhà với một hộp gà rán Kentucky.
Công thức truyền thống.
Và này, lạ thay, đói bụng thì tự nhiên thức ăn lại ngon hơn. Không có gì ngon hơn một cái đùi gà khi mà trong vòng (xấp xỉ) mười-tám-tiếng-rưỡi rồi ta chưa được ăn gì. Tin tôi đi, một miếng thịt gà ngon có thể làm cho bất cứ ai tin vào sự tồn tại của Chúa.
Vậy nên, khi ta nghèo, bụng đói không phải là điều tồi tệ nhất.
Giờ thì chắc bạn đang hỏi, “Được rồi, được rồi, ngài Nghệ-Sĩ-Đói, ngày Mồm-Nói-Quá-Nhiều, ngài Tôi-Thật-Khổ, ngày Công-Thức-Bí-Ẩn, điều tồi tệ nhất khi nghèo là gì?”
Rồi ok, tôi sẽ nói cho bạn biết đó là gì.
Tuần trước, bạn than nhất của tôi Oscar bị ốm rất nặng.
Thoạt tiên tôi nghĩ nó chỉ say nắng hay gì đó thôi. Hôm đó là một này tháng Bảy nóng-như-điên (39 độC, độ ẩm 90%) nên rất nhiều người bị ngất do say nắng, vậy tại sao một con chó nhỏ mặc áo lông thú lại không?
Tôi tìm cách cho Oscar uống tí nước, nhung nó không muốn.
Nó năm trên giường, mắt đỏ ngầu, sũng nước và đầy dử. Oscar rên rỉ vì đau đớn. Khi tôi chạm vào người, nó sủa như điên dại.
Như thể dây thần kinh của nó đang nhô ra ngoài da những tám xăng ti mét. Tôi cứ nghĩ nó sẽ ổn khi được nghỉ ngơi, nhưng rồi nó bắt đầu nôn, đi ngoài liên tục và lên cơn co giật, bốn cái nhân nhỏ bé cứ đá, đá hoài đá mãi.
Ừ thì, Oscar chỉ là một con chó lai đi lạc được tôi nhặt về nuôi, nhưng nó là sinh vật sống duy nhất tôi có thể tin cậy. Nó con đáng tin hơn cả bố mẹ, bà, các cô dì chú bác và bà chị của tôi. Nó dạy tôi nhiều điều ý nghĩ hơn bất cứ thầy cô giáo nào của tôi.
Thú thật, Oscar còn tốt hơn tất cả những người tôi quen biết.
“Mẹ ơi,” tôi nói “ Chúng ta phải đưa Oscar đến bác sĩ thú y.”
“Nó sẽ ổn thôi mà,” bà nói.
Nhưng bà đang nói dối. Phần giữa mắt bà luôn sậm lại mỗi khi bà nói dối. Bà là một người Anh Điêng Spokane và là một người nói dối tồi, điều đó nghe chả có lý gì cả. Đáng ra người Anh Điêng chúng tôi phải là người nói dối giỏi hơn cơ, bởi vì chúng tôi rất hay bị người ta lừa dối.
“ Cậu ấy ốm nặng quá, mẹ ơi,” tôi nói. “Nếu mình không đưa đi bác sĩ thì cậu ấy chết mất.”
Mẹ nhìn tôi chăm chăm. Và mắt bà không còn sậm như trước nữa, vì thế tôi biết bà chuẩn bị nói cho tôi sự thật. Và tin tôi đi, có những lúc bạn không muốn được nghe sự thật chút nào đâu.
“Junior, con yêu à,” mẹ tôi nói. “Mẹ rất tiếc, nhưng chúng ta không có tiền để chưa bệnh cho Oscar.”
“Con sẽ trả lại tiền cho mẹ,” tôi đáp. “Con hứa đấy.”
“Con yêu, chữa chạy sẽ tốn hàng trăm đô la, có khi đến một nghìn.”
“Con sẽ trả lại tiền cho bác sĩ. Con sẽ đi làm.”
Mẹ mỉm cười buồn bã và ôm tôi một cái thật chặt.
Trời ơi, tôi ngu đến mức nào cơ chứ? Một thằng bé Anh Điêng sống ở vung Anh Điêng thì có thể kiếm được công việc kiểu gì đây? Tôi chưa đủ tuổi để chia bài xì phé tại song bạc, ở vùng Anh Điêng chỉ có khoảng mười lăm bãi cỏ xanh (và không có chủ nhà nào thuê người cắt cỏ), và người đưa báo duy nhất là một cụ trong bộ lạc tên Wally. Cụ ấy cũng chỉ phải đưa có năm mươi tờ báo, vì thế công việc đó giống như một thú vui hơn.
Tôi làm được gì để cứu Oscar?
Không gì cả.
Không gì cả.
Không gì cả.
Thế nên tôi nằm xuống bên cạnh cậu, xoa đầu và thì thầm gọi tên cậu hàng tiếng liền.
Rồi bố từ đâu đấy trở về nhà, lại nói chuyện rất lâu với mẹ, và họ quyết định điều gì đó mà không có tôi.
Sau đó bố lấy khẩu sung trường và đạn tư trong tủ ra.
“Junior,” ông nói. “Bế Oscar ra ngoài đi.”
“Không!” tôi hét lên.
“Nó đang đau đớn,” bố nói. “Chúng ta phải giúp nó.”
“Bố không thể làm thế được!” tôi kêu lên.
Tôi muốn đấm vào mặt bố tôi. Tôi muốn đấm cho ông chảy máu mũi. Tôi muốn đấm cho ông mù mắt luôn. Tôi muốn đá vào hang khiến ông ngất xỉu.
Tôi tức điên lên. Như ngọn núi lửa chực phun trào. Như trận song thần sắp vỡ òa.
Bố chỉ cúi xuống tôi với cái nhìn buồn bã nhất trong đôi mắt ông. Ông đang khóc. Trông ông thật yếu đuối.
Tôi muốn ghét ông vì sự yếu đuối của ông.
Tôi muốn ghét bố mẹ vì sự nghèo khổ của chúng tôi.
Tôi muốn đổ lỗi cho họ vì đã làm cho chó của tôi bị ốm cùng tất cả những đau ốm khác trên thế giới này.
Nhưng tôi không thể đổ lỗi cho bố mẹ vì hoàn cảnh nghèo khó hiện tại bởi họ là cặp đôi mặt trời mà tôi quay xung quanh và thế giới của tôi sẽ NỔ TUNG nếu thiếu họ.
Và cũng đâu phải bố mẹ tôi ra đời trong giàu có. Đâu phải họ đã chơi bài bạc đến tán gia bại sản. Bố mẹ tôi sinh ra từ những người nghèo rồi những người sinh ra họ lại sinh ra từ người nghèo và những ngươi này lại cũng sinh ra từ người nghèo, cứ thế cho đến những người nghèo đầu tiên.
Adam và Eva che chỗ kín của mình bằng lá sung; những người Anh Điêng đầu tiên che chỗ kín của mình bằng bàn tay nhỏ bé của họ.
Thật tình là tôi biết bố mẹ cũng có những ước mơ của riêng mình khi còn bé. Họ mơ trở thành ai đó không phải sống nghèo sống khổ, nhưng họ chưa từng có cơ hội để trở thành bất cứ cái gì vì không một ai để ý đến những ước mơ của họ.
Nếu có cơ hội, mẹ tôi hẳn đã vào đại học.
Bà vẫn đọc sách như điên. Bà mua sách theo cân. Và bà nhớ tất cả những gì mình đã đọc. Bà có thể đọc thuộc long cả mấy trang sách. Bà là một chiếc máy ghi âm sống. Thật đấy, mẹ tôi có thể đọc hết sạch một tờ báo trong mười lăm phút rồi nói cho tôi tỷ số trận bong chày, những nơi đang có chiến tranh, người thắng xổ số gần đây nhất và nhiệt độ cao tại Des Moines, bang Iowa.
Nếu có cơ hội, bố tôi hẳn đã trở thành nhạc sĩ.
Khi say, ông hát những bài nhạc đồng quê cổ điển. Và cả nhạc blues nữa. Ông hát hay lắm. Hệt một ca sĩ chuyên nghiệp. Đáng lẽ ông nên xuất hiện trên đài phát thanh mới phải. Ông biết chơi đàn ghita và dương cầm một chút thôi. Ông còn có một chiếc kèn xắc xô cũ từ hồi phổ thong mà ông luôn giữ sạch sẽ và sang bóng, như thể ông sẵn sang tham gia một ban nhạc bất cứ lúc nào.
Nhưng những người Anh Điêng sống ở vùng Anh Điêng chúng tôi không thực hiện được ước mơ của mình. Chúng tôi không có cơ hội. Hay lựa chọn. Chúng tôi chỉ có nghèo khổ. Chúng tôi chỉ mãi nghèo khổ mà thôi.
Thật là tồi tệ khi nghèo, và thật tồi tệ khi cảm thấy không hiểu sao bạn lại đáng phải chịu cảnh nghèo. Bạn bắt đầu tin rằng bặn nghèo vì bạn ngu ngốc và xấu xí. Sau đó bạn bắt đầu tin rằng bạn ngu ngốc và xấu xí vì bạn là người Anh Điêng. Và vì người Anh Điêng nên bạn bắt đầu tin số phận của bạn là nghèo khổ. Đó là một vòng tròn luẩn quẩn và bạn không thể làm khác được.
Nghèo khổ không mang lại sức mạnh hay dạy bạn bài học về tính kiên trì. Không, nghèo khổ chỉ dạy bạn làm sao để sống nghèo mà thôi.
Thế là, sống trong cảnh nghèo với than hình nhỏ bé và yếu ớt, tôi bế Oscar lên. Nó liếm vào mặt tôi vì nó quý mến và tin tưởng tôi. Tôi bế nó ra ngoài vườn cỏ, đặt dưới cây táo xanh của chúng tôi.
“Tớ yêu cậu, Oscar à,” tôi nói.
Nó nhìn tôi và tôi thề với bạn là nó hiểu chuyện gì sắp diễn ra. Nó biết bố chuẩn bị làm gì. Nhưng Oscar không hề sợ hãi. Nó thất nhẹ nhõm.
Nhưng tôi thì không.
Tôi chạy hết tốc lực khỏi nơi đó.
Tôi muốn chạy nhanh hơn cả tốc độ âm thanh, nhưng không người nào, cho dù họ có đau đớn đến mấy đi nữa, có thể chạy nhanh tới vậy. Vì thế tôi nghe thấy tiếng đùng phát ra từ cây sung trường của bố khi ông bắn vào người bạn than nhất của tôi.
Một viên đạn chỉ có giá hai xu, và chỉ có thế thì ai mà chẳng mua được.